Obrzękówka to choroba zakaźna. Powodują ją toksyny werotoksycznych szczepów Escherichia coli (nazywanych też enterokrwotocznymi) o serotypach m.in. O157 i O104. Bakterie te występują naturalnie u zdrowych zwierząt, tworząc florę fekalną, co oznacza, że są powszechne w miejscu bytowania świń. Zakażenie następuje drogą pokarmową, a bakterie zasiedlają jelito cienkie. Zachorowalność na chorobę obrzękową świń jest stosunkowo nieduża i wynosi około 15%. Wysoka jest natomiast śmiertelność obrzękówki – sięga 90% zakażonych zwierząt.

Choroba pojawia się zwykle po tygodniu czy dwóch od odsadzenia prosiąt. Do jej objawów należą:

• krótkotrwała biegunka,
• brak apetytu,
• charakterystyczny obrzęk nosa, oczu, czoła oraz żołądka i jelit,
• problemy z oddychaniem (np. charczenie, otwieranie jamy ustnej i kwiczenie),
• niedowład,
• porażenie kończyn,
• konwulsje.

Końcowym objawem choroby jest zapadanie świń w śpiączkę.

Skąd bierze się obrzękówka?

Istotnym czynnikiem, który przyczynia się do rozwoju choroby, są błędy żywieniowe popełnione w okresie odsadzenia prosiąt oraz zaraz po nim. Najbardziej ryzykownym momentem jest zmiana pokarmu, czyli przejście z mleka matki na paszę. Wówczas prosięta przestają mieć stały dostęp do immunoglobulin klasy A, których przez cały czas dostarczał im pokarm lochy. To powoduje obniżenie odporności jelit, o którą „dbały” immunoglobuliny A, a dodatkowym obciążeniem dla młodych osobników jest stres związany ze zmianą paszy.

Na możliwość zakażenia świń obrzękówką wpływa również słaba pasza odsadzeniowa, czyli mająca nieodpowiednią proporcję energii do białka. Jeśli w pokarmie jest za dużo białka, niestrawione zalega ono w jelitach prosiąt.

Choroba obrzękowa świń rozwija się błyskawicznie, a zauważenie objawów to zwykle zbyt późny moment na wprowadzenie leków. W przypadku tej choroby konieczne jest jej zapobieganie, ponieważ podawanie leków na obrzękówkę w momencie zaobserwowanych objawów nie poprawi stanu zakażonych osobników. Gdy objawy są widoczne, działają już nie bakterie, ale ich toksyny – to dlatego podawanie antybiotyków nie ma już wówczas większego sensu.

Jak zapobiec chorobie obrzękowej świń? Kluczowe jest odpowiednie podejście do żywienia prosiąt.

• Przede wszystkim należy jak najwcześniej zacząć przyzwyczajać młode osobniki do stałej paszy – można to robić już w 5 dniu po urodzeniu. Wtedy prosięta nie będą jeszcze umiały pobrać pożywienia z karmnika, ale warto je rozsypać w kojcu, by poznawały jego smak i zapach. Postawienie dodatkowego karmnika w kojcu w kolejnych dniach to następny krok, aby prosięta zaczęły przyzwyczajać się do innego jedzenia niż mleko lochy.
• Drugim aspektem jest odpowiednia jakość paszy odsadzeniowej – jeśli chcesz zminimalizować ryzyko wystąpienia choroby świń, nie oszczędzaj na jedzeniu. Wybierając paszę, zwróć uwagę nie tylko na ilość poszczególnych składników, ale także na ich jakość i przyswajalność.
• Istotną kwestią są także warunki panujące w kojcach. Musi być w nich ciepło, sucho i czysto. Ważne jest również utrzymanie nieco wyższej temperatury, która pomoże zredukować stres odsadzeniowy. Wystarczy podnieść ją w 3 pierwszych dniach o 3–4 stopnie Celsjusza.
• Nie należy przekarmiać zwierząt, ponieważ niestrawiona pasza będzie zalegała w ich jelitach. Należy więc zadbać o stały i równomierny dostęp do jedzenia dla każdego osobnika zamiast podawania na raz dużych porcji. Może pomóc w tym dozownik elektroniczny Nutri ONE firmy Fetura CLOUD, który automatycznie rozpoznaje zwierzęta i przydziela im indywidualnie dopasowane dawki paszy. System monitoruje spożywanie paszy przez poszczególne świnie, co pomaga wychwycić, które  osobniki nie zjadają swojego przydziału pokarmu.

FAQ

Jak objawia się choroba obrzękowa świń?

Początkowe objawy to biegunka i utrata apetytu oraz obrzęk nosa, powiek i czoła, a kolejne to porażenie kończyn, konwulsje i śpiączka.

Co jest przyczyną obrzękówki?

Chorobę wywołują nadmiernie namnażające się w organizmie świni bakterie E.coli. Gdy młode są odstawiane od matki i mleko zamienia się na stałą paszę, ich jelita są szczególnie podatne na zakażenie tą bakterią.

Jak leczyć obrzękówkę?

Gdy pojawią się objawy, na podawanie leków jest już za późno. W przypadku tej choroby świń kluczowa jest profilaktyka.

Czy obrzękówka jest śmiertelna?

Choroba obrzękowa świń cechuje się dużą śmiertelnością. Szacuje się, że pada około 90% zakażonych osobników.