Odziedziczyłeś gospodarstwo po rodzicach bądź dziadkach i chcesz zająć się hodowlą zwierząt, w tym świń, na własny użytek? To świetny pomysł. W ten sposób możesz zyskać pewne źródło dobrej jakości mięsa.

Jednak nie można po prostu kupić tucznika i wprowadzić go do gospodarstwa. Według art. 9 Ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 roku o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt fakt zakupu świni trzeba zgłosić do powiatowego ARiMR, czyli Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Należy to zrobić do 30. dni od dokonania transakcji. Ponadto pamiętaj o tym, żeby:

• zarejestrować siedzibę stada i rozpocząć prowadzenie odpowiedniej księgi rejestracji, jeśli to Twoja pierwsza świnia i do tej pory tego nie robiłeś,
• nadać numer dla stada najpóźniej w dniu wprowadzenia świni do gospodarstwa.

Czy wiesz, że… Do ARiMR trzeba zgłosić każdą zmianę w liczebności stada, które przebywa na terenie danego gospodarstwa? Agencję należy powiadomić, nawet jeśli tucznik przebywa u Ciebie kilka godzin lub po zakupie od razu z gospodarstwa trafia do rzeźni. 

Należy pamiętać o tym, że nie każda świnia może być przeznaczona na ubój. Zanim zwierzę trafi do rzeźni, trzeba się upewnić, że jest:

• zdrowe, a w przypadku przebytych uprzednio chorób leczone dokładnie według wskazówek weterynarza wówczas trzeba sprawdzić, czy minął okres karencji stosowanych produktów leczniczych,
• odrobaczone – choć same nicienie nie wpływają negatywnie na zdrowie człowieka, tasiemiec może spowodować spore spustoszenie w organizmie. Dlatego nie należy tego bagatelizować,
• pozbawione wirusa ASF, czyli afrykańskiego pomoru świń – to wysoko zakaźna choroba wirusowa, która powoduje śmierć zwierząt. Choć nie jest niebezpieczna dla ludzi, mięso z zarażonej świni nie może być spożywane. Wirus, nawet po obróbce termicznej, pozostaje aktywny. Zatem wystarczyłoby, żeby inne zwierzę zjadło zakażoną szynkę, aby doszło do rozprzestrzenienia się choroby.

Niedopełnienie tych formalności może skutkować nałożeniem kary finansowej. 

Ubojem świń mogą zajmować się wyłącznie osoby z odpowiednimi kwalifikacjami i uprawnieniami. Możesz je uzyskać w trakcie specjalnego kursu, jeśli będziesz wykonywać ubój tylko na własny użytek. Bezpłatny kurs prowadzi powiatowy lekarz weterynarii. Podczas niego nauczysz się:

• jak humanitarnie przeprowadzić ubój, tj. co zrobić, aby zwierzę cierpiało jak najmniej lub nie cierpiało wcale,
• jak postępować z odpadami poubojowymi,
• jakiego sprzętu używać podczas uboju i dlaczego nie może być to np. zwykła siekiera. 

Warto pamiętać, że ten kurs pozwala uzyskać uprawnienia do przeprowadzenia uboju wyłącznie na własne potrzeby. Mięso z niego pozyskane może być wykorzystane tylko w obrębie danego gospodarstwa domowego. Nie może być sprzedawane ani ofiarowane np. jako darowizna. 

Należy także pamiętać, aby przed wykonaniem uboju spełnić wymogi z Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 21 października 2010 roku w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny. Ten akt prawny określa wymóg poinformowania powiatowego lekarza weterynarii o zamiarze uboju na 24 godziny przed jego wykonaniem.

Czy wiesz, że… Możesz uniknąć konieczności wykonywania kursu i rejestrowania zwierzęcia w stadzie, jeśli zdecydujesz się na ubój w gospodarstwie, w którym kupiono świnię? Jednak warto pamiętać, że nadal muszą być spełnione wymogi dotyczące warunków na terenie rzeźni, jak i zdrowia zwierząt.

Zasady uboju świń są ustalone odgórnie po to, by cały proces był bezpieczny i dla zwierząt, i dla ludzi. Oto najważniejsze z nich.

1. Na 24 godziny przed zaplanowanym świniobiciem należy zgłosić ten zamiar w Powiatowym Inspektoracie Weterynarii. W obszarach wolnych od ASF wystarczy wykonać telefon do PIW. 
2. W terminie do 30 dni właściciel zwierzęcia musi powiadomić ARiMR o dokonaniu uboju w gospodarstwie. Jeśli proceder ma miejsce w innym miejscu lub w rzeźni, trzeba odnotować ten fakt w Systemie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt. 
3. Przed ubojem trzeba przeprowadzić badania weterynaryjne, zwłaszcza w kierunku włośnia krętego, ponieważ ten pasożyt może spowodować wiele szkód w organizmie człowieka. W tym celu należy pobrać próbkę z mięśni przepony świni, ponieważ to właśnie tam lokują się larwy. Ponadto trzeba wykonać badania na obecność wirusa ASF. W ten sposób można nie tylko sprawdzić, czy spożywanie mięsa jest bezpieczne, ale i uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się chorób. 
4. Jeśli do uboju jest przeznaczone zwierzę, które np. złamało nogę, należy najpierw wezwać weterynarza. Specjalista określi, czy świnia nadaje się do ubicia. 

Procedura wygląda nieco inaczej, jeśli świniobicie jest przeprowadzane w gospodarstwie położonym w strefie I, II i III. Według Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 10 sierpnia 2021 roku w sprawie przeprowadzenia uboju na tych terenach jest dopuszczalne, ale wyłącznie po spełnieniu kilku warunków.

1. Zwierzę musi przebywać na terenie danego gospodarstwa przez min. 30 dni przed ubojem.
2. Świnię należy poddać badaniu przedubojowemu, a mięso badaniu poubojowemu według wskazówek zawartych w przepisach prawa w sprawie wymagań weterynaryjnych. 
3. W strefie III należy obowiązkowo wykonać badania pod kątem ASF. W strefach I i II nie jest ono konieczne, ale wskazane.
4. Przed ubojem trzeba przeprowadzić badanie kliniczne świni. Weterynarz ma obowiązek sprawdzić także, czy produkcja mięsa odbywa się zgodnie z przepisami bioasekuracji i dobrostanu zwierząt. 

Warto także zadbać o to, aby po uboju weterynarz dokonał kontroli narządów wewnętrznych zwierzęcia. Jakiekolwiek zmiany w ich budowie czy wyglądzie mogą być informacją o toczącym się stanie zapalnym czy rozwijającej się chorobie. 

Niedopełnienie obowiązków związanych z prawidłowym ubojem świń wiąże się z poważnymi konsekwencjami finansowymi takimi jak np.:

• niewykonanie badania mięsa pod kątem obecności larw włośnia jest karane grzywną w wysokości 2000 zł,
• kara za trzymanie świń w niewłaściwych warunkach również wynosi do 2000 zł,
• za przeprowadzenie uboju przez niewykwalifikowaną osobę grozi do 5. lat więzienia – wykroczenie może być potraktowane jako znęcanie się nad zwierzętami.

W całej Polsce działają instytucje, które zajmują się zgłaszaniem nielegalnych ubojni. Dlatego, jeśli nie chcesz mieć kłopotów, stosuj się do wszystkich wymogów określonych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Główny Inspektorat Weterynaryjny.  Ubój świń na własny użytek to dobry sposób, aby pozyskać wartościowe mięso. Jednak pamiętaj o zachowaniu obowiązujących zasad. Zwierzęta zasługują na humanitarną śmierć.